Hawaii’nin en büyük ikinci adası Maui’deki yangınlarda hayatını kaybedenlerin sayısı 95’i aştı. Bu sayı, 2018 Kaliforniya yangınları geride bırakarak Maui yangınlarını Amerika’nın son yüzyıldaki en ölümcül yangın felaketi yapıyor. Ölüm sayısı günden güne artarken kayıp yüzlerce insan kadavra köpekleri ile aranmaya devam ediyor.
Yangınlar Nasıl Başladı?
Yangınların başlangıcından önceki hafta Amerika’nın Ulusal Hava Durumu Servisi (The National Weather Service) kuru hava ve kuvvetli rüzgarların da etkisiyle potansiyel bir yangın için koşulların uygun olduğu uyarısını yapmıştı. 8 Ağustos Salı sabahı yangınlar eski Hawaii Krallığı’nın başkenti Lahaina’da patlak verdi. Lahaina halkı bir elektrik kesintisine uyandı. Yangın, kopan bir elektrik hattının altında tutuşmuştu. Saat 09.45’te ise yetkililer, yangının tamamen kontrol altına alındığını söyledi. Ancak öğleden sonra insanlar rüzgarın gürültüsünden birbirini bile duyamazken binaların çevresindeki çalılar yanmaya başladı. Henüz resmi bir tahliye kararı yoktu.
Kopan elektrik hattının altındaki kuru otlar evlere sıçrayınca sert rüzgarların da etkisiyle kent birkaç saat içinde yerle bir oldu. Yangının dakikada 1,5 kilometre yol kat ettiği söylendi. Hawaii Orman Yangınları Organizasyonu (Hawaii Wildfire Management Organization) eş başkanı Elizabeth Pickett, Hawaii’deki orman yangınlarının yüzde birden azının doğal sebeplerden kaynaklı (volkanik aktivite, şimşek çakması vb.) olduğunu ifade etti.
Süreç Nasıl İlerledi?
Alevler, yaklaşık 13 bin kişilik nüfusa sahip kentte hızla ilerledi. Araçlarına binip kaçmaya çalışanlar birbirlerine çarpışıyordu. Kent çıkışında yoğun trafik vardı. Kent sakinleri acil bir durum olduğunda tek bir gidiş-gelişin olmasını eleştirince 2013 yılında Lahaina Yolu (Lahaina Bypass) yapılmıştı. Bu yol saat 15.30 civarı kapandı. Düşen elektrik hatları arabaların tutuşmasına ve içlerindeki insanların diri diri yanmasına sebep oldu. Bazı kişiler okyanusa sığındı. Duman ve havada uçuşan kül parçalarından yan yana yüzen onlarca kişinin birbirini göremediği anlar oldu. Saçlarına kor düşenler alev almamak için kafalarını suya soktu. Boğularak hayatını kaybedenler oldu. Bu sırada yangın haberini alan turistler otellerini terk ederken bazıları da otellerine yeni giriş yapıyordu.
Bir yandan sorunlar artmaya devam ediyordu. İtfaiyecilere göre kentin su dağıtma sisteminde bir sorun oluştu ve yangın musluklarından su gelmez oldu. Ne her ay test edilen acil durum sirenleri ne de Lahaina’nın 911 acil arama hattı çalışıyordu. Saat 16.17’de telefonlara bir acil durum uyarısı gönderildi. Uyarıda ailelerin evcil hayvanlarını da alarak bölgeyi gecikmeden tahlil etmesi gerektiği söylendi ve koşulların sürüşü zorlaştırdığı bildirildi.
Şu Anki Durum
Lahaina’da 880 hektarlık bir alanı yakan en büyük yangın şu an %85 kontrol altında. İç kesimlerde kalan Kula’da 274 hektarlık bir alanı yakan bir başka yangın %65 kontrol altında. Diğer yerlerdeki küçük yangınlar ise %100 kontrol altında. Ölü sayısı 100’e yaklaşırken yüzlerce kayıp kişi için arama çalışmaları devam ediyor.
Lahaina’daki çoğu kişi yakınlardaki stadyuma tahliye edildi. Çok fazla adalı evsiz kaldı. 11 Ağustos Cuma günü bazı sakinlerin kente geri dönmesine izin verildi.
Yangın felaketine rağmen turistler bölgeye gelmeye devam etti. Hawaii doğumlu aktör Jason Momoa, Instagram hesabından Maui’nin şu anda tatil yapılacak bir yer olmadığını ve büyük bir acı yaşayan adada turistlerin varlığına ihtiyaç olmadığını ifade etti. BBC’ye konuşan bir yerli ise “Bu sularda yalnızca birkaç gün önce insanlarımız öldüler. Aynı sularda ertesi gün ziyaretçiler, turistler suya girdi. Bu, bizim ve onların kalplerinin ne kadar farklı yerlerde olduğunu gösteriyor. Şu anda iki Hawaii var; biri bizim yaşadığımız biri onların yaşadığı.” dedi.
Hawaii Valisi Josh Green şu anki önceliklerinin hayatta kalanlar olduğunu, yeniden inşa sürecinin daha sonra başlayacağını belirtti. Kayıpların bu kadar fazla olmasının nihai sebebinin iklim değişikliği olduğunu vurguladı. Yangınların Lahaina’da sebep olduğu zarardan sonra kenti yeniden inşa etmenin yaklaşık 5.5 milyar tutacağı tahmin ediliyor.
Maui İlçesi’nin Facebook’ta paylaştığı ve bir drone ile çekilen video, Maui’deki tahribatı gösteriyor.
Halk Yetkililere Karşı Öfkeli
Afetzedeler, yetkililerin resmi bir tahliye uyarısı yapmada çok geç kaldığını söyledi. Maui’de 80 adet açık hava uyarı sistemi bulunsa da Hawaii Başsavcılığı afet günü bunların çalışmadığını doğruladı. Bu konuda “kapsamlı bir soruşturma yürütüldüğü” söylendi. Bazı afetzedeler artan ölüm sayısının sebebi olarak federal hükümeti gösteriyor.
Amerika Başkanı Joe Biden da Maui felaketine karşı” önemsemez bir tavır sergilemesi” sebebiyle eleştiriliyor. 13 Ağustos Pazar günü gazeteciler Biden’a artan ölü sayısı ile ilgili ne düşündüğünü sorduğunda “yorumsuz” cevabını vermişti. 15 Ağustos Salı günü yaptığı açıklamada ise mümkün olan en kısa sürede Hawaii’ye geleceğini duyurdu. Bölgede devam eden kurtarma çabalarını kesintiye uğratmamak adına bu ziyareti daha erken yapmadığını belirtti.
500’den fazla federal acil durum personeli bölgede çalışmalarını sürdürüyor. Biden, hali hazırda orada bulunanlara yardım etmek adına Maui’ye ek personel gönderildiğini söyledi. Ekipler arama kurtarma çalışmalarına devam ederken ve insanlar sevdiklerinin ve yok olan kentlerinin yasını tutarken ölü sayısında da artış bekleniyor.
Ceyda Baş ve Yağmur Ece Nisanoğlu tarafından editlendi.
Kaynakça:
Bogel-burroughs, Nicholas, et al. “How Fire Turned Lahaina into a Death Trap.” The New York Times, The New York Times, 15 Aug. 2023.
Bernd Debusmann Jr in Washington, Max Matza in Maui. “Hawaii Wildfires: Joe Biden Vows to Visit Soon amid Criticism.” BBC News, BBC, 16 Aug. 2023.
“Hawaii Yangınları: Maui Halkı Uyarmayan Yetkilileri Suçluyor, Turistlere ‘gelmeyin’ Çağrısı Yapıyor.” BBC News Türkçe, BBC, 14 Aug. 2023.
Oatis, Jonathan. “Maui Fires: What to Know about Hawaii’s Deadliest Disaster, Damage and Death Toll.” Reuters, Thomson Reuters, Aug. 2023.
“Deaths in Maui Rise to at Least 99 as Search Goes on in Lahaina.” NBCNews.Com, NBCUniversal News Group, 15 Aug. 2023.
Baio, Ariana, and Stuti Mishra. “Biden Heads to Hawaii to Meet Maui Wildfires Survivors – Live.” The Independent, Independent Digital News and Media, Aug. 2023.
“Yanmamak Için Okyanusa Atladılar! ‘Sudan Ceset Topluyoruz.’” Milliyet, Milliyet, 14 Aug. 2023.