Sözlükler, her yıl olduğu gibi bu 2023'te de bu yılı yansıtan yılın kelimelerini seçtiler. Collins 31 Ekim; Cambridge 15 Kasım; Merriem Webster ise 27 Kasım’da seçtikleri sözcükleri açıkladılar. Bu kelimeler, yaşadığımız değişim çağında, yakın gelecek ve günümüzdeki trendlerle ilgili ipuçları vermeleri açısından önem teşkil ediyor, dolayısıyla bu yazıda 2023’ün kelimeleri “authentic”, “hallucinate” ve “AI”ı mercek altına alacağız.
https://www.commbox.io/wp-content/uploads/2020/05/344-1.jpg
AUTHENTIC
Amerika Birleşik Devletleri’nin en eski sözlüklerinden (1806) Merriam Webster Sözlüğü’nün bu yılkı kelimesi ise “authentic”. Authentic (otantik) kelimesinin anlamları arasında “yanlış veya taklit olmayan”, “gerçeğin eş anlamlısı” ve “bir kişinin karakterine sadık” yer alıyor.
Sözlük, authentic’in yılın kelimesi seçilmesinde yapay zeka ve sosyal medyada yaşanan gelişmelerin etkili olduğunu belirtti.
Authentic sözcüğü yemek kültürü dışında daha çok orijinal kişilik özellikleri için kullanılıyor. 2023 yılında popüler kültürde de yer bulan “authentic”, özellikle medyada Taylor Swift gibi şarkıcıların “içi dışı bir” ve “samimi” oluşunu tanımlamak için kullanılıyor. Ek olarak, yapay zekanın yükselişiyle “deepfake” olarak tanımlanan manüple edilmiş, değiştirilmiş ve gerçeği yansıtmayan görüntüler veya kayıtların etkisiyle “gerçek” ve “sahte” arasındaki fark ayırt edilemez hale geldi.
Ayrıca, Space X’in kurucusu, Tesla’nın, Neuralink’in ve Twitter’ın ya da X’in CEO’su Elon Musk da Twitter’dan yaptığı paylaşımda liderleri ve CEO’ları kendi kişisel sosyal medya hesapları açmaya ve “otantik” olmaya teşvik etmişti. Musk, insanların “gereken” şekilde konuşmaları yerine iç seslerine ve özgün fikirlerine dayanarak konuşmalarının daha iyi olduğunu belirtti.
Özellikle Z kuşağı tarafından tercih edilen “BeReal”, kullanıcıların her gün en fazla bir fotoğraf paylaşmaları için tasarlanmış. BeReal, kullanıcıları “gerçek” ve “filtrelenmemiş” anlık fotoğraflar paylaşmaları için motive ettiğini iddia ediyor ve diğer platformların aksine “gerçekçi” ve “doğal” bir sosyal medya olduğunu savunuyor.
Kısacası, 2003’te “demokrasi” sözcüğü ile seçilmeye başlanan Merriam Webster’ın “yılın kelimeleri” arasına 2023 itibariyle “authentic” de eklendi.
HALLUCINATE
Cambridge Sözlüğü’nün seçtiği yılın kelimesi: “hallucinate”, yani halüsinasyon görmek. Artificial intelligence (AI) olarak da bilinen yapay zekanın son zamanlarda günlük hayatımızda yer bulmaya başlamasıyla halüsinasyon görmek kelimesi, bir hastalık veya alınan bir ilacın etkisiyle aslında gerçek olmayan şeyleri beş duyu organlarımızdan biriyle algılamak anlamının yanı sıra yapay zekanın ürettiği uydurma bilgiler anlamı da kazandı. Yani yapay zeka bilgi uydurma veya yanlış bilgi üretme gibi özelliklere sahip. Cambridge sözlüğüne göre özellikle Large Language Model (LLM) algoritması ile çalışan yapay zeka teknolojileri yanlış bilgi üretmeye açık hatta bazen uydurma kaynakça bile verebiliyorlar. Kısacası, ChatGPT’in de dahil olduğu LLM’lerde elde edilen bilgilerin doğruluğu ve güvenilirliği büyük bir soru işareti. Benzer şekilde, yapılan bir ankete göre, katılımcıların %76’sı bir yapay zeka aracının sebep olduğu yanlış bilgilerden kaygılanıyor. Cambridge Sözlüğü’nün yayın müdür Wendalyn Nichols’un da dediği gibi “Yapay zekanın ‘halüsinasyon görmesi’ bize insanların bu araçları kullanırken kritik düşünme yeteneklerini kullanması gerektiği hatırlatıyor.” Ayrıca bu sene “large language model”, “generative AI”, “GPT (Generative Pretrained Transformer)” gibi bilgisayar bilimi ve yapay zeka terimlerinin anlamları Cambridge sözlüğe eklendi. Cambridge sözlüğü de, “hallucinate” kelimesiyle yapay zekanın dezavantajlarına vurgu yaparak yakın gelecekte bir “gereklilik” haline gelecek olan yapay zeka okuryazarlığının önemine dikkat çekiyor.
AI
Cambridge ve Collins sözlüklerinin seçtikleri kelimeler biriyle yakından ilgili. Collins Sözlüğünün yılın kelimesi, yapay zekanın (artificial intelligence) kısaltması olan AI sözcüğü oldu. Collins’in genel müdürü Alex Beecroft, yapay zekanın bir zamanlar fütürist olan fikirleri gündelik hayatın parçası teknolojiler haline getirmesi sayesinde bu yıl büyük bir odak noktası olduğunu söylemişti. 2023 yılında, yapay zeka gündelik kullanımında büyük bir rol oynadı. Örneğin; bir anket verilerine göre katılımcıların %45’i bir mesaja/emaile cevap yazarken, %25’i sosyal medya gönderisi oluşturuken, %30’u iş görüşmesine hazırlanırken, %19’u uzun ve karmaşık bir metni özetlerken yapay zekadan faydalanıyor. Katılımcıların %54’ü ise yapay zekanın bir metnin kalitesini ve yaratıcılığını artırabileceğine inanıyor. ChatGPT de ilk beş günde 1 milyon kullanıcı kazanmasıyla bir rekora da imza atmıştı. Ayrıca Forbes Advisor’a göre, şirket sahiplerinin %97’si ChatGPT’nin şirketlerine yararlı olacağını düşünürken %64’ü yapay zekanın müşteri ilişkilerini iyileştireceğine inanıyor. %64’ü ise iş verimliliğini artıracağını düşünüyor. Günümüzde bu denli kullanılan yapay zeka sektörü, tahminlere göre, 2030 yılına kadar ABD’nin gayri safi yurt içi hasılasında (GDP) %21 artışa sebep olacak. Dahası, 2027’ye kadar yapay zeka market büyüklüğünün 407 milyar dolara ulaşacağı düşünülüyor ve 2030’a kadar arabaların %10’unun sürücüsüz hale geleceği tahmin ediliyor. Bu veriler ve gelişmeler yapay zekanın önemini ve potansiyelini yansıtıyor. Dolayısıyla, Collins Sözlüğü AI kelimesini seçerek güncel durumu analiz etmiş gibi görünüyor.
Sonuç olarak Merriam Webster, Cambridge ve Collins sözlüklerin seçtikleri kelimelerin ortak yönü teknoloji ile ilgili olmaları. Authentic ve hallucinate teknoloji (yapay zeka ve sosyal medya) ile birlikte yeni anlamlar ve kullanım şekilleri kazanırken yapay zeka yani AI sözcüğü son yılların parlayan yıldızı. Önemli olan ise günümüz teknoloji çağında yapay zekayı kullanmayı reddetmek yerine nasıl efektif ve doğru kullanılacağını öğrenerek, “halüsinasyon ve “deepfake”lerden kaçınarak; “AI”dan olabildiğince faydalanmak ve “authentic” kalmayı başarmak.
https://www.simplilearn.com/ice9/free_resources_article_thumb/Advantages_and_Disadvantages_of_artificial_intelligence.jpg
Ceyda Baş ve Yağmur Ece Nisanoğlu tarafından editlendi.
Kaynakça:
“Cambridge Dictionary Reveals Word of the Year for 2023.” The Independent, 15 Nov. 2023, www.independent.co.uk/news/uk/home-news/cambridge-dictionary-word-of-year-b2447554.html. Accessed 29 Nov. 2023.
Creamer, Ella. “‘Hallucinate’ Chosen as Cambridge Dictionary’s Word of the Year.” Theguardian.com, The Guardian, 15 Nov. 2023, amp.theguardian.com/books/2023/nov/15/hallucinate-cambridge-dictionary-word-of-the-year. Accessed 29 Nov. 2023.
“Merriam-Webster Dictionary.” Merriam-Webster.com, 29 Nov. 2023, www.merriam-webster.com/dictionary/deepfake. Accessed 2 Dec. 2023.
“Top Word of 2023: ‘Authentic’ Takes the Spotlight. Really!” Aa.com.tr, 2023, www.aa.com.tr/en/world/top-word-of-2023-authentic-takes-the-spotlight-really/3067551#:~:text="Authentic' is Merriam-Webster's,artificial intelligence and social media.". Accessed 2 Dec. 2023.
Sawdah Bhaimiya. “Elon Musk Says CEOs Should Be Authentic, Write Their Own Tweets.” Business Insider, Insider, 15 Feb. 2023, www.businessinsider.com/elon-musk-ceos-should-be-authentic-write-their-own-tweets-2023-2. Accessed 2 Dec. 2023.
Editors of Merriam-Webster. “Word of the Year 2023.” Merriam-Webster.com, Merriam-Webster, 26 Nov. 2023, www.merriam-webster.com/wordplay/word-of-the-year. Accessed 2 Dec. 2023.
“Explained: What Is BeReal? -.” Webwise.ie, 21 Nov. 2022, www.webwise.ie/trending/explained-what-is-bereal/. Accessed 2 Dec. 2023.
“The Collins Word of the Year 2023 Is...” Euronews, Euronews.com, Nov. 2023, www.euronews.com/culture/2023/11/01/ai-named-word-of-the-year-by-collins-dictionary. Accessed 2 Dec. 2023.
Haan, Katherine. “Over 75% of Consumers Are Concerned about Misinformation from Artificial Intelligence.” Forbes, 20 July 2023, www.forbes.com/advisor/business/artificial-intelligence-consumer-sentiment/. Accessed 2 Dec. 2023.
Haan, Katherine. “24 Top AI Statistics and Trends in 2023.” Forbes, 23 Aug. 2023, www.forbes.com/advisor/business/ai-statistics/#sources_section. Accessed 2 Dec. 2023.