2023 yılı geride kalırken bize iklim değişikliğinin etkilerini ve alınması gereken önlemleri bir kez daha hatırlattı. Öyle ki, 2023; 1850’den beri tutulan verilere göre “en sıcak yıl” ilan edildi. En sıcak yıl unvanını elinde tutan 2016’yı açık ara geçen 2023, endüstri devrimi öncesi sıcaklık ortalamasını 2 derecenin üzerinde aştı.
Avrupa Birliği Kopernik İklim Değişikliği Servisi (C3S), 9 Ocak’ta 2023 yılının en sıcak yıl rekorunun yeni sahibi olduğunu açıkladı. 2023’te dünya ortalama sıcaklığı 14.98 derece olarak ölçüldü. Bu, 2023’ten sonra en sıcak yıl olan 2016 yılının ortalamasından 0,17°C fazla. Ek olarak, 2023 ortalaması; 1991-2020 ortalamasından 0,60, 1850-1900 ortalasından 1,48°C fazla. Ayrıca geçen yılın her günü 1850-1900 sıcaklık değerlerini, en az 1°C aştı. 2023’teki günlerin neredeyse yarısında 1850-1900 dönemi sıcaklıklarının 1,5 °C yukarısına rastlandı ve Kasım ayında iki gün bu değerler 2°C aşıldı.
Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’nin (NOAA) araştırması da benzer sonuçlar sunuyor. Araştırmaya göre, 2023’te Dünya’nın ortalama kara ve su sıcaklığı 20. yüzyıl ortalamasından 1,18°C fazlaydı. Hatta 2023, rekoru elinde bulunduran 2016’yı da 0,15°C farkla geride bıraktı. Benzer şekilde 2023, 1850-1900 ortalamasını 1,35°C aştı.
NASA da 2023’ü resmi olarak en sıcak yıl ilan etti ve 2023 sıcaklık ortalamalarının 1951-1980 ortalamalarına göre 1,2°C fazla olduğunu iletti. Genel olarak, 2023’te Dünya, geç 1800’lere göre yaklaşık 1,4°C daha sıcaktı.
Kısacası, sayısal verilerde küçük farklılıklar görünse de farklı kurumlarca yürütülen bağımsız araştırmalar bir büyük ve inkar edilemez gerçeği yansıtıyor: küresel ısınma.
2015’te uygulanmaya başlanan Paris Anlaşması, endüstri öncesi dönem sıcaklıklarının 20 yıl içinde 2°C aşılacağını öngörüyordu. C3S direktörü Carlo Buontempo, 2 °C sınırına 2030’ların ortalarında ulaşmayı beklediklerini belirtirken, 2023 verilerinin de bize Paris Antlaşması’nda koyulan limite gittikçe daha da yaklaştığımızın bir hatırlatıcısı olduğunu ifade etti. Yani, 2023 verileri iklim değişikliği farkındalığı için büyük bir önem taşıyor.
Aylık derecelere bakıldığında, Haziran’dan Aralık’a şu ana kadar bütün yıllardaki normal ay ortalamalarını geçtiği görülüyor. Temmuz’dan beri neredeyse her gün dünya çapındaki sıcaklıklar, olması gerekenin üstünde seyretti. NASA, Temmuz 2023’ün, 1880’den beri kayıtlara geçen “en sıcak ay” olduğunu açıkladı. Raporlara göre, Birleşik Krallık için 2023 en sıcak ikinci yıl oldu. Ayrıca 2023 Aralık, ortalama 13.51 °C ile “en sıcak Aralık” olarak kayıtlara geçti. 1991-2020 ortalamalarından 0,85°C; 1850-1900’den 1,78 °C yüksek olan 2023 Aralık sıcaklık ortalaması, 2023’ün “en sıcak yıl” seçilmesine katkıda bulundu. Kuzey ve Güney Amerika kıtaları, 2023’te, kayıtlara geçen en sıcak Aralık ayını yaşadı.
Texas A&M Üniversitesi’nden atmosfer bilimi profesörü Andrew Dessler, 2023’ün sadece rekor kırması açısından değil çok sayıda rekoru kırması yönünden de şaşırtıcı bir yıl olduğunu vurguladı. Ek olarak, Dessler 2023’ün diğer yıllardaki sıcaklıkları büyük bir farkla geride bırakmasının (bunlar ortalama değerler olmasına rağmen) hayret verici olduğunu söyledi.
İklim değişikliğinin ve küresel ısınmanın ortalama sıcaklıkları giderek artırdığı bilinirken 2023’ün böyle büyük bir rekora imza atacağı tahmin edilmiyordu. Aslında yıl normal başlamıştı ama ikinci yarıdan itibaren beklenmeyen sıcaklık değerleri görüldü.
NASA'nın Goddard Uzay Araştırmaları Enstitüsü’nden (GISS) Gavin Schmidt’e göre, “Deneyimlediğimiz sıra dışı ısınma insanlık tarihinde karşılaşmadığımız bir olay ve bu durum temelde fosil yakıt kullanımından kaynaklanıyor ve etkilerini sıcak hava dalgaları, yoğun yağışlar ve kıyı su baskınlarında görüyoruz.”
Tablodan da görüldüğü üzere, özellikle Haziran’dan sonra anormal değerlere rastlanıyor. 2023 yılında 200 günün normal sıcaklık seviyesinin aştığı saptandı. Sıcaklıklardaki bu olağanüstü yükselmenin insan aktivitelerinin yanı sıra El Nino’dan da kaynaklandığı düşünülüyor.
Buzullar Eriyor!
Antarktika Denizi’ndeki buzul miktarı da büyük bir düşüşe uğradı. 2023 Antarktika Denizi buzul alanı 3,79 milyon mil kare olarak ölçüdü. Böylece 2023 yılında, bir rekora daha imza atıldı. 2023, Arktik Denizi’ndeki 4,05 milyon mil kare buzul alanıyla Arktik Denizi en düşük buzul miktarı listesinde ilk ona girdi.
Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresinden (NOAA) baş bilim insanı Dr. Sarah Kapnick’in de belirttiği gibi “NOAA’nın 174 yıllık kayıtları içinden 2023 en sıcak yıl olmakla kalmadı, büyük bir farkla en sıcak yıl oldu. Isınan bir gezegen, iklim değişikliğinin daha da şiddetli ve sık hale gelen extrem hava olayları gibi etkilerine hazırlıklı olmamız gerektiği anlamına geliyor.”
Kapnick ayrıca ”sıfır emisyon”a ulaşıncaya kadar rekorların kırılmaya ve extrem olayların yaşanmaya devam edeceğini ekleyerek iklim değişikliğiyle mücadelede devlet politikalarının önemine dikkat çekti.
Deniz-Okyanus Sıcaklıkları
C3S’nin raporuna göre yıl boyunca deniz yüzey sıcaklığı normal seviyelerin üstüne çıktı. Nisan’dan Aralık’a kadar deniz sıcaklıklarında da rekor seviyeler kaydedildi.
Örneğin, okyanusun 2.000 metre yüzeyinde depolanan ısı miktarı (üst okyanus ısı içeriği) geçen sene en yüksek değerleri gösterdi. Okyanusların Dünya’daki fazla ısının %90’nını depoladığı düşünüldüğünde bu değerlerdeki yükseliş küresel ısınmanın çoğalan etkilerini işaret ediyor. 1958’den beri kaydı tutulan üst okyanus ısı içeriği, 1970’ten beri artış trendinde ve son 5 yıldır rekordan rekora koşuyor.
Deniz/okyanus sıcaklıklarındaki yükselmenin temel sebeplerinden biri ise sera gazı salınımındaki artışlar. Ek olarak, El Nino Güney Salınımı (ENCO) da bu sıra dışı sıcaklıklara neden olan faktörlerdendi.
El Nino
El Nino, Doğu Pasifik Okyanusu’ndaki sıcak yüzey sularının atmosfere fazladan sıcaklık vermesi olarak tanımlanan doğal ve periyodik bir iklim olayıdır. Fakat rekor yüksek sıcaklıklar, El Nino daha maximum gücüne ulaşmadan erkenden ölçüldü bile. Bu durum bilim insanlarının da şaşırmasına neden oldu. Dolayısıyla, 2024’te El Nino’nun daha büyük etkileri bekleniyor. Kısacası, 2024 de “en sıcak yıl” olmak için güçlü bir aday.
2024
2024’ün, 2023’ten sıcak olma ihtimalinin 1/3 olduğu düşünülüyor. %99 ihtimalle ise 2024, en sıcak 5 yıl listesine girecek.
Kasım ve Aralık 2023’te COP 28 kapsamında Dubai’de bir araya gelen ülkeler, fosil yakıtların kullanımının azaltılması konusunda anlaşmışlardı ama şartlara uymak konusunda herhangi bir zorunluluk olmadığı için önerilerin uygulanabilirliği sorgulanmıştı. Ancak yine de yenilenebilir enerji ve elektrikli arabaların yaygınlaştırılması gibi konularda umut verici gelişmeler yaşanmıştı.
İklim değişikliğinin etkileri 2023’te Hawaii’deki orman yangınlarından Libya’daki sele kadar fazlasıyla göründü. 2023’te bu doğal afetlerin ABD’nin en az 1 milyar dolar zarara yol açtığına inanılıyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Gutarres’in de dediği gibi “2023, eğer şimdi harekete geçmezsek bizi bekleyen felaket dolu geleceğin yalnızca bir önizlemesiydi. Rekor kıran sıcaklık artışlarına çığır açıcı aksiyonlarla karşılık vermeliyiz.”
Yapılacaklar
Dünya Meteoroloji Organizasyonu Sekreteri Celeste Saulo "Daha fazla beklemeye tahammülümüz yok. Zaten harekete geçiyoruz ama daha fazlasını yapmalıyız ve bunu hızlı bir şekilde yapmalıyız. Sera gazı emisyonlarında ciddi azalmalar sağlamalı ve yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişi hızlandırmalıyız.” diyerek aslında bir an önce harekete geçilmesi, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve yenilenebilir enerji kullanımının yaygınlaştırılması gibi efektif önlemler alınması gerekliliğine değindi.
Sonuç olarak, “en sıcak yıl” rekorunun “şimdilik” elinde bulunduran 2023, iklim değişikliğinin ve küresel ısınmanın daha sert ve ağır etkilerini hissetmeden önce bizi uyarıyor. Bu uyarıyı dikkate almazsak işte o zaman kendi sonumuzu kendimiz hazırlamış olacağız.
Ceyda Baş ve Yağmur Ece Nisanoğlu tarafından editlendi.
Kaynakça:
“2023 Was the World’s Warmest Year on Record, by Far.” Noaa.gov, 12 Jan. 2024, www.noaa.gov/news/2023-was-worlds-warmest-year-on-record-by-far#:~:text=Earth’s average land and ocean,0.15 of a degree C). Accessed 18 Jan. 2024.
“NASA Analysis Confirms 2023 as Warmest Year on Record - NASA.” NASA, NASA, 12 Jan. 2024, www.nasa.gov/news-release/nasa-analysis-confirms-2023-as-warmest-year-on-record/. Accessed 18 Jan. 2024.
Poynting, Mark. “2023 Confirmed as World’s Hottest Year on Record.” BBC News, BBC News, 9 Jan. 2024, www.bbc.com/news/science-environment-67861954. Accessed 18 Jan. 2024.
Milman, Oliver. “‘Off the Charts’: 2023 Was Hottest Year Ever Recorded Globally, US Scientists Confirm.” The Guardian, The Guardian, 12 Jan. 2024, www.theguardian.com/environment/2024/jan/12/2023-hottest-year-record-us-scientists. Accessed 18 Jan. 2024.
“2023 Was Hottest Year on Record with Temperatures Close to 1.5°c Limit.” Euronews, Euronews.com, 9 Jan. 2024, www.euronews.com/green/2024/01/09/2023-was-the-hottest-year-on-record-with-profound-consequences-for-15c-limit-data-shows. Accessed 19 Jan. 2024.
Comments