27 Mayıs 2023, Güney Kore. 23 yaşında bir kadın, Jung Yoo-jung, Busan’da bir parkta öldürdüğü cesedin parçalarını gizledi. Bu cinayet, üç aylık detaylı bir planlamanın sonucuydu. Jung, kurbanını özel ders veren kişilerle öğrencilerin ailelerini buluşturan bir uygulama üzerinden bulmuştu. Bir okul üniforması giyip öğrenci taklidi yaparak kurbanın evine girdi ve onu bıçaklayarak öldürdü. Tutuklandığında Jung’un çok sayıda gerçek suç dizisi izlediği, kütüphaneden suçla ilgili kitaplar ödünç aldığı, telefonunda üç aydır bir cesedi saklamanın yöntemlerini araştırdığı ortaya çıktı. Jung, suçunu kabul ettiğinde ise cinayeti “öldürmenin nasıl bir his olduğunu merak ettiği için” işlediğini söyledi.
Bu, uç bir örnek olmakla beraber gerçek suç hikayelerine olan büyük ilginin bir sonucunu işaret ediyor. Podcastlerden dizilere, belgesellerden dedektif romanlarına dünyayı “kriminal olana karşı bir merak” sarmış durumda. Peki bu gerçek suç takıntısının kaynağı ne?
Gerçek Suç Niye Bizi İçine Çekiyor?
Bu konuda farklı görüşler bulunuyor. Araştırmacı ve yazar Coltan Scrivner, gerçek suçlara dayanan medyanın popülaritesini ve korku filmlerinin başarısını insandaki “marazi merak”a bağlıyor. Scrivner bunların, insanın doğal ve psikolojik bir ihtiyacı olan gizem çözme gereksinimini giderdiğini söylüyor. Çocukların puzzlelarla oynayarak giderdiği bu ihtiyacı yetişkinler belki de suç belgeselleri izleyerek karşılıyor.
Buna ek olarak gerçek suç medyası, suçluların davranışlarının nedenlerini ve insanlığın karanlık yönünü güvenli bir mesafeden inceleme olanağı tanıyor. Evrimsel psikologlara göre gerçek suç hikayelerinin içgüdüsel olarak insanları içine çekmesinin sebebi, avcı-toplayıcı toplum hayatının başından beri cinayet, tecavüz ve hırsızlık gibi olayların toplumdaki varlığı. Suç teşkil eden davranışlara karşı olarak duyarlı olmak, kişilerin kendilerini koruyabilmesi için kritik bir rol oynuyor.
2010 yılında Illinois Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre kadınlar, suçluların hikayelerine erkeklerden daha fazla ilgi gösteriyor. Özellikle katillerin motiflerini ortaya çıkaran ve kadın kurbanları içeren anlatımlar dinliyor ve izliyorlar. Bu da kriminal olanla ilgili bir farkındalığa sahip olmanın, belirsizlikler ve korku dolu bu dünyada, özellikle sıklıkla hedef alınan kadınlara bir güç verdiği hipotezini destekliyor.
Gerçek Suç Takıntısının Sonuçları Neler?
Kriminal davranışların tasviri nadiren nötr oluyor. Örneğin katiller dışlanmış ve aykırı tipler olarak resmediliyorlar. Yahut toplumdaki belirli bir grup tarafından işlenen veya bu grupla ilişkilendirilen suçlar sıklıkla öne çıkarılıyor. Tüm bunlar bireylere veya gruplara karşı damgalamalar ve ön yargılar yaratıyor. Bunlar, gerçek hayatta insanlar arası çatışma yaratmanın yanı sıra davaların adilliğini de fazlasıyla etkiliyor.
Gerçek suç medyasının hukuk üzerindeki bir başka etkisi de CSI Efekti. Hukuki Bilgi Enstitüsüne (The Legal Information Institute) göre bu, “CSI: Olay Yeri İnceleme” gibi adli tıpla ilişkili dizilerin izlenmesi sonucu [ABD’deki jüri sisteminde] jürilerin, adli tıp ile ilgili fazla yüksek beklentilere sahip olması anlamına geliyor. Bundan etkilenen jüriler, her suç için adli deliller arayıp bunların yokluğunda suçlunun mahkumiyeti için oy vermeye çekinebiliyor veya bir delilin yüzde yüz doğru olduğuna inanabiliyor.
Gerçek suç medyasının genellikle eğitim değil kâr amacı güttüğü unutulmamalı. Bunun ışığında suç dizileri ve filmlerinde katilleri oynayan kişilerin ünlü oyuncular olması, bunun yanında katillerin zekasının ve gücünün vurgulanması, bu vahşi suçluların karizmatik görülüp yüceltilmesine neden oluyor. Seri katillere adeta tapan fan kitleleri oluşuyor ve şiddet romantize ediliyor. Bunun sonucunda ise şiddete eğilimi olan kişiler, izledikleri ve yücelttikleri suçlular gibi öldüren “kopyacı katillere” dönüşebiliyorlar. Örneğin, “Canavar: Jeffrey Dahmer’in Hikayesi” dizisinin çıkışı ile birlikte Dahmer’i idolize eden kişiler oldukça artmış, “Dahmer fan kulüpleri” büyümüştü.
Jeffrey Dahmer ve “Canavar: Jeffrey Dahmer’in Hikayesi” dizisinde Dahmer’i oynayan Evan Peters
Bunun yanında katiller yüceltilirken kurbanlar umursanmamaya başlıyor. Kurbanlar ve ailelerinin acıları göz ardı edilip tüm odak katillerin yaptıkları üstüne kayıyor. Bunun yanında medya, seks işçileri ve diğer savunmasız grupları mağdur olmaya “daha az layık” gösterebiliyor. Tüm bunlar sonucunda mağdura değil katile kulak veriliyor ve mağdurlar, katillerin hikayelerinin anlatımı için bir araç statüsüne indirgeniyor.
Çok fazla polisiye türünde medya tüketen bireyde suç konseptinin algılanmasında da bozulmalar yaşanıyor. Paylaşılan suçlar sansasyonel ve seri cinayetler olduğundan günlük hayatta yaşanan çoğu suçun aslında küçük çaplı soygun ve şiddet olduğu unutuluyor. Gerçek suçları konu edinen medya, dramatik efekt yaratmak amacıyla kişinin bir suç mağduru olması ihtimalini aslında olandan yüksek gösteriyor. Suç istatistiklerini bilmeyen kişi de doğal olarak korkuya kapılıyor. İngiltere ve Galler İçin Suç Anketi’nin verilerine göre (Crime Survey for England and Wales) bu korku, kişinin yaşam kalitesini etkileyebildiğinden önemli bir halk sağlığı sorunu olarak görülüyor.
Özetle gerçek suçlardan hareketle yazılmış hikayeler, kişilerin merakı ve kendilerini koruyabilmek için bilgi edinme içgüdüleri dolayısıyla popülarite kazanıyor. Bunun sonucunda hem toplum hem de bireyler pek çok şekilde etkileniyor.
Ceyda Baş ve Yağmur Ece Nisanoğlu tarafından editlendi.
Kaynakça:
“Why Are We so Obsessed with True Crime?” BBC Science Focus Magazine. Accessed 6 Aug. 2023.
“Busan Murder Suspect Apologizes to Victim’s Family.” Korea JoongAng Daily, 2 June 2023.
“True Crime Fanatic Arrested in South Korea for Killing Woman ‘out of Curiosity.’” The Independent, 4 June 2023.
“CSI Effect.” Legal Information Institute. Accessed 6 Aug. 2023.
Guiao, JC. “The Dahmer Controversy and Sensationalizing Serial Killers.” The Crime Wire. Accessed 6 Aug. 2023.
“Why Are We so Obsessed with True Crime?” ULaw, 16 Feb. 2022.
Gibson, Kelsie. “Monster: The Jeffrey Dahmer Story: How the Serial Killer Was Caught.” Peoplemag, 22 Sept. 2022.
Comments