Avrupa Birliği’nin önümüzdeki yıl gerçekleşecek parlemento seçimi öncesinde, bu sene pek çok üye ülkenin kendi bağımsız seçimleri gerçekleşiyor. Geçtiğimiz aylarda gerçekleşen birliğin eski üyesi İngiltere’nin yerel seçimleri, önümüzdeki ay gerçekleşecek olan Fransa parlamento seçimleri ve Lüksemburg ile İsviçre genel seçimlerinin Avrupa Birliği genelinde büyük bir fark yaratacağı öngörülüyor.
İngiltere
Mayıs ayında Türkiye genel seçimleriyle aynı anda gerçekleşen İngiltere yerel seçimleri, adaylar arası fark yaratan ana temaların dünya genelindeki tartışma konularıyla paralel olmasıyla dikkat çekti. Hayat pahalılığı ve enflasyon ön plana çıkarke, bu faktörlerin ülke genelindeki özellikle ulaşım, sağlık ve eğitim sektörlerinde sebep olduğu grevler tartışıldı.
Bu seçim aynı zamanda seçmen tanılama kanunları altında gerçekleşen ilk seçim olarak öne çıktı. Geçen sene İngiltere Parlamentosu tarafından öne sürülen 2022 Seçim Yasası’nın bir parçası olan bu kanun, seçmenlerin oy merkezlerine fotoğraflı kimlik kartları göstermelerini zorunlu kılıyordu. Bu seçim yasası, genç seçmenlere karşı taraflı olduğu düşünüldüğü için hem parlementoda hem de halkın geneli tarafından oldukça eleştirilmişti. Muhafazakar partilere daha az oy veren demografik grupların seçime katılmasının engellenmeye çalışıldığı, genç seçmenler ve azınlık gruplarının bu şekilde sandıktan uzak tutulmaya çalışıldığı tartışılmıştı. Seçim günü toplanan verilere göre ise %25’e varan oranda vatandaş, yeni kurallar yüzünden geri çevrilmiş, bunların içinde hastalıkları sebebiyle maskelerini çıkaramayan veya kimlik üzerindekiyle seçmen listesindeki isimleri uyuşmayan transseksüel vatandaşlar bulunmuştu.
Bu seçimlerde oylamaya açık olan parlamento pozisyonlarının pek çoğunun üstüne en son 2019’da oy verilmişti. 2019 seçimleri Muhafazakar Parti’nin 1000’den çok pozisyonu ve çeşitli kurullar üzerindeki etkisini kaybetmesine sebep olurken Liberal Demokratlar için getirdiği kazançlar açısından kritik olmuştu. 2023 seçimleri öncesindeki dönem İngiltere politikasında pek çok krizin ve yeniliğin içinde bulunduğu ve seçimler üzerinde yüksek etkiye sahip bir süreç olmuştu. 2022’de Muhafazakar Parti lideri ve İngiltere Başbakanı Boris Johnson’un partiye kazandırdığı oylardaki düşüş üzerine istifa etmesi tüm bu olayların başında gelmişti. Gene 2022’de öne sürülen Gelişme Planı, medya tarafından oldukça eleştirilip çeşitli alanlarda bütçe kısıtlaması anlamına geldiği yorumlanırken borsa genelinde türbülansa sebep olmuştu.
İşci Partisi, 1997’den beri yerel seçimlerde ulaştığı en yüksek başarıyı elde ederek oyların %35’ine sahip olmuştu. Yeni parti başkanı Rishi Sunak’ın ilk seçimi olan Muhafazakar parti ise %26’ya gerileyerek tarihindeki 3. en kötü yerel seçim sonuçlarını elde etti. Yerel seçimlerden sonra ise ülkenin pek çok yerinde ara seçimler gerçekleşti. Bu üç ara seçimden ikisinde İşci Partisi’nin araya fark koyarak kazanması dikkat çekerken üçüncü seçimi 500 oyla Muhafazakar Parti kazandı. Ocak 2025’te gerçekleşmesi planlanan İngiltere genel seçimlerinin nasıl sonuçlanacağında hem ara seçimler hem de yerel seçimler yüksek önem taşıyor.
Fransa
Nisan 2022 cumhurbaşkanı seçimlerinin 16 ay sonrasına denk gelen, bu Eylül’de gerçekleşecek olan Fransa parlamento seçimleri, halk tarafından değil bir seçiciler kurulu tarafından oy verilerek gerçekleştiriliyor. Bu seçiciler kurulu milletvekilleri, yerel kurul üyeleri ve belediye delegelerinden oluşuyor. Bu 79 bin seçmen, 42 ana kara ve denizaşırı bölge için 170 senatör seçiyor olacak.
Geçtiğimiz ay gerçekleşen grevler ve aynı zamanda uzun süredir tartışılan emeklilik yasası sorunlarının oylama sonuçlarını belirlemekte önemli bir yer sahibi olacağı düşünülüyor. 1958’de Beşinci Fransız Cumhuriyeti’nin kuruluşundan beri Fransa parlamentosunda sağcı güçler hüküm sürüyor ve eylüldeki seçimlerin de bu yönde ilerleyeceği düşünülüyor.
Lüksemburg
Haziran’da gerçekleşen yerel seçimleri takiben Ekim’de Temsilciler Meclisi’ndeki 60 vekil pozisyonu için genel seçime gidecek olan Lüksemburg, 649 adayıyla çekişmeli bir seçim vaat ediyor.
Hristiyan Sosyal Halk Partisi (CSV)’nin eski başkanı Frank Engel tarafından kurulan Fokus ve Alternatif Demokratik Reform Partisi (ADR)’den altı hafa önce ayrılan Roy Reding kurduğu özgürlükçü Liberte partisi seçime ilk defa katılacak yeni partiler arasında bulunuyor. Fokus partisi gündemini konutlar, gelişim ve demokratik kuruluşların modernleştirilmesi üzerine kurarken Liberte ise politik spektrumun her ucundan adayı bulundurarak özgürlükçü yaklaşımını güçlendirmeyi hedefliyor.
Muhafazakar Parti ise seçime ikinci defa katılıyor ve %2 oy almayı hedeflerken gündemlerini popülasyon artış hızını yavaşlatmak üzerine kuruyor. CSV’nin baş adayı Frieden ise seçim hedeflerinin en çok pozisyonu kazanmak olduğunu, aksi durumda bunun bir başarısızlık olacağını dile getirirken hedeflerinin sıradaki hükümeti kurmak olduğunu belirtiyor. Korsan Parti’nin baş adayı Sven Clement ise odaklarının vergi adaleti, konut sorunları ve iklim değişikliği olduğunu ve hedeflerinin parlementoda beş koltuk kazanmak olduğunu söylüyor.
Lüksemburg seçimlerinin dikkat çeken bir yanı ise oy kullanmanın zorunlu olması. Oy kullanmadığı tespit edilen vatandaşlara 250 euroya kadar para cezası uygulanabiliyorken eğer sürekli tekrara gidilirse 1000 euroya kadar çıkabiliyor.
İsviçre
Yine ekimde gerçekleşecek olan İsviçre federal seçimlerinde, 250’ye yakın Ulusal Kurul ve Eyaletler Kurulu pozisyonu üzerine oy verilecek. Ön plana çıkan üç partiden Yeşiller Partisi odak noktalarını iklimin ve bioçeşitliliğin korunması ve ayrımcılığa son verilmesi olarak belirliyor. İsviçre Halk Partisi lideri Marco Chiesa ise yaptığı açıklamada bunun İsviçre’nin en büyük seçim etkinliği olarak tabir ettiği seçimlerde hedeflerinin daha düşük vergiler ve mülteci krizine bir son verilmesi olduğunu söyledi. Son olarak İsviçre Sosyal Demokrat Partisi ise sağlık sigortalarının ödeneklerine, engelli bireylerin ayrımcılığına karşı çıkmaya ve konut problemlerine odaklanacaklarını belirtti.
İsviçre’nin genel seçimlerinin kazanılmasında en önemli rolü oynayan şehir ise ülkenin başkenti Zürih. Geçmiş yıllardaki seçimler üzerinde yapılan araştırmalar şehir içindeki oylamayı kazananların ülke genelinde de başarılı olduğunu gösteriyor. Bu sebeple şubatta gerçekleşen yerel seçimlerde partilerin başarısı genel seçimler için öngörüleri kolaylaştırıyor.
Avrupa Birliği
Önümüzdeki sene haziran ayında gerçekleşecek olan Avrupa Birliği parlamento seçimleri tüm ülkeler içindeki seçimleri hem etkiliyor hem de onlardan etkileniyor. Brexit’ten sonra gerçekleşecek ilk seçim olarak dikkat çeken 2024 seçimleri, tüm dünyanın odağını üstüne toplamış durumda.
Ceyda Baş ve Yağmur Ece Nisanoğlu tarafından editlendi.