Uzmanlar, Florida kıyılarında gezinen köpekbalıklarında doğal olmayan davranışlar gözlemlediler. Bu bölgeler, Güney Amerika’dan Amerika Birleşik Devletleri’ne yapılan uyuşturucu kaçakçılığı rotası üzerinde önemli noktalar olup taşınan maddeler sıklıkla burada sulara boşaltılıyor. Geçtiğimiz ay Sahil Güvenlik Miami sularında yaklaşık 6420 kilogram kokain bulduklarını açıklamıştı. Kokain balyalarının akıntıya kapılıp köpekbalıklarının uyuşturucularla temas etmesi olası bir senaryo olarak görülüyor.
Bu hafta, her sene Discovery Channel’da pek çok farklı köpekbalığı türünü tanıtılıp incelendiği Shark Week’in (Köpekbalığı Haftası) 35.si olma özelliği taşıyor. 23 Temmuz tarihinde başlayan ve neredeyse 20 saatlik olan bu programın belki de en can alıcı noktası “Kokain Köpekbalıkları” adı verilen bölüm. 26 Temmuz’da yayınlanmış olan bu bölüm büyük ilgi çekti.
Bölümde yayınlanmak üzere 6 gün süren araştırmayı çevre mühendisi Dr. Tracy Fanara ve deniz bilimci Tom Hird yürüttü. Araştırma eyaletin güney ucundaki takımadalar bölgesi Florida Keys’de gerçekleştirildi. Fanara, okyanus akıntılarının burada birleşip kokain balyalarının yaygın olarak burada bulunması sebebiyle bölgenin seçildiğini söyledi. Kokainin kolay çözünen bir madde olduğu akılda bulundurulması gerektiğini ve bu sebeple bölgede kirlilik kaynağı olan balyaların birazcık açılsalar bile uyuşturucunun suya karışacağını belirtti.
Ulusal Sağlık Enstitülerine (National Institutes of Health) göre kokain; kullanıcıyı enerjik ve öforik hissettiren, vücut ısısı, kalp atış hızı ve tansiyonun artmasına sebep olabilen, beyinde uzun süreli etkiler bırakan güçlü ve bağımlılık yapıcı bir uyarıcı.
Ekip, bölgedeki köpekbalıklarının tuhaf davranışlar sergilediğine tanıklık etti. Normalde dalgıçların çıkardığı baloncuklardan korkup uzaklaşması beklenen bir çekiç başlı köpekbalığı, doğrudan ekibe doğru yüzdü. Üstelik hayvanın bir tarafa eğik şekilde yüzdüğü görüldü. Bunun eski bir yaralamanın veya köpekbalığının kimyasal dengesinde bir bozulmanın sonucu olabileceği belirtildi. Bir camgöz köpekbalığı ise hayali bir nesneye odaklanmış gibi görünüp yuvarlaklar çizerek yüzerken incelendi.
(araştırmacı ekibe yaklaşan çekiç başlı köpekbalığı, Discovery Channel)
Tracy, bu garip davranışların hayvanların kokaine maruz kalmaları ile ilişkili olup olmadığını bilmediklerini söyledi. Bu konuda kesinlikle daha fazla araştırma yapılması gerektiğini ekledi.
Bu gözlemlere ek olarak araştırmada çeşitli deneyler de yapıldı. Hird, Fox’a verdiği bir röportajda öncelikle kokainin köpekbalıkları üzerindeki etkisini incelemek adına maddenin köpekbalıklarının “beynini ateşlediği” varsayımını yaptıklarını söyledi. Daha sonra uyuşturucunun etkisini taklit edecek olan yüksek konsantrasyonlu balık tozu dolu balyalar suya atıldı. Araştırmacılara göre bu toz, köpekbalıklarının beyninde dopamin salgılanmasını tetikedi. Balyaları tüketen köpekbalıkları, kedigillerin kedi nanesinden etkilenmesine benzer bir tepki verdi. Tat ve koku algılamak için kullandıkları her şey harekete geçti, beyinlerinin büyük bir kısmı ateşlendi ve hayvanlar anlık bir enerji patlaması yaşadı.
Çeşitli ilaçlar, kokain, metamfetaminler ve ketaminin balıkları etkilediği çeşitli araştırmalar mevcut. 2016 tarihli bir araştırma Washington’daki Puget Boğazı’nda 81 farklı uyuşturucu madde bulmuştu. 2021 tarihli bir araştırma ise metamfetaminin kahverengi alabalıkta bağımlılık ve davranış değişikliklerine neden olduğunu ortaya koymuştu. Araştırmaya göre metamfetamine, genellikle atık su tesislerinden geçen kanalizasyonlar yoluyla su kütlelerine ulaşıyor. Tesisler, bu tür kirleticilerle başa çıkacak donanıma sahip değil. Maddeye maruz kalan kahverengi alabalıkların hareketlerinde değişimler oluyor ve yoksunluk yaşayabiliyorlar.
Şu ana kadar hiçbir araştırma uyuşturucuların köpekbalıkları üzerindeki etkisini direkt olarak incelemedi. Fanara, tabii ki bu hayvanlara - özellikle vahşi doğada - kokain veremeyeceklerini söyledi. Bunun daha doğru sonuçlar verebilecek bir yöntem olmasına karşın etik olmadığını savundu.
“Kokain Köpekbalıkları” ismi, yine bu yıl vizyona giren ve kokain tüketen bir ayının öfkesini komediyle birlikte seyirciye sunan “Çıldırmış Ayı” filmini anımsatıyor. Ancak bölüm, bir eğlence aracından fazlası. Fanara’ya göre bu başlık, “kullandığımız her şeyin, ürettiğimiz her şeyin, vücudumuza koyduğumuz her şeyin atık su akıntılarımıza ve doğal su kaynaklarımıza karıştığı ve hayatta kalmak için bağımlı olduğumuz sucul yaşamın buna maruz kaldığı sorununa” ışık tutuyor.
Hird ise benzer şekilde asıl meselenin kokain olmadığı söyledi. “Yediğimiz bazı balıklarda tehlikeli seviyelerde cıva olduğunu, okyanuslarda çok yüksek seviyelerde kafein bulunduğunu biliyoruz. Denizleri, özellikle de kıyı denizlerimizi adeta bir kimyasal atık çöplüğüne dönüştürüyoruz.” dedi.
Sonuç olarak Fanara, yeni su üretemediğimiz gerçeğini hatırlatarak bundan 1000 yıl sonra sahip olacağımız suyun 1000 yıl önce sahip olduğumuz suyla aynı olacağını ifade etti. Bu nedenle hem sucul ekosistemleri hem de kendimizi korumak adına daha dikkatli davranmalıyız. Hayatta kalabilmek için sağlıklı su kaynaklarına ihtiyacımız var. İster balık tüketelim, ister kıyılarda yaşalım, ister denize girelim… Unutulmamalı ki Hird’ün de dediği gibi “Bu gezegeni ayakta tutan, denizlerdir.”
Kaynakça:
“Experts Say ‘Cocaine Sharks’ May Be Feasting on Drugs Dumped off Florida.” The Guardian, 22 July 2023.
“Shark Week Schedule 2023.” Discovery.com. Accessed 30 July 2023.
O’Kane, Caitlin. “‘Cocaine Sharks’ May Be Exposed to Drugs in the Florida Keys, Researchers Say.” CBS News, 25 July 2023.
“‘Cocaine Sharks’ Ingest Smuggled Drugs Dumped in Ocean | Livenow from Fox.” YouTube, 22 July 2023.
“Unusual Hammerhead Activity | Cocaine Sharks.” YouTube, 21 July 2023.