Türkiye, tarih ve kültürel açıdan son derece zengin bir mirasa sahip. Bu zenginliklerinin bir kısmı dünyadaki önemli kültürel mirasları korumak için oluşturulan UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almayı başardı. İşte Türkiye’nin bu listeye girmeyi başaran yerleri:
Göreme Milli Parkı ve Kapadokya Kayalıkları
Nevşehir ilinde bulunan Göreme Milli Parkı ve Kapadokya, 1985 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edildi. Bu listede Göreme Milli Parkı, Derinkuyu ve Kaymaklı Yeraltı Şehirleri, Karain Güvercinlikleri, Karlık Kilisesi, Yeşilöz Theodore Kilisesi ve Soğanlı Arkeolojik Alanı yer alıyor. Kapadokya, jeolojik ve volkanik faaliyetler sonucunda milyonlarca yıl içinde oluştu. Bu süreç sonucunda ortaya çıkan peribacaları Kapadokya’nın en önemli özelliklerinden. Bölgede yaşayan insanlar, bu doğal oluşumları değerlendirerek evler, kiliseler ve yer altı şehirleri inşa etti. Bu yapılar hem savunma hem de yaşam alanı olarak kullanıldı. Bu eşsiz bölge, doğal güzellikleri ve insan eli değmiş yapıları ile tanınıyor. Göreme Açık Hava Müzesinde yer alan Kızlar ve Erkekler Manastırı, Elmalı Kilise, Azize Barbara Şapeli, Yılanlı Kilise, Karanlık Kilise, Çarıklı Kilise ve Tokalı Kilisesi de Kapadokya’nın öne çıkan yapılarından
2. İstanbul'un Tarihi Alanları
İstanbul’un Tarihi Alanları, 1985 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne girdi. Listeye giren tarihi alanları, Sultanahmet Arkeolojik Parkı, Süleymaniye Koruma Alanı, Zeyrek Koruma Alanı ile Kara Surları Koruma Alanı olarak dört bölgeden oluşturuyor Sultanahmet Camisi, Ayasofya Camisi ve Topkapı Sarayı Sultanahmet Arkeolojik Parkı bölümündeki yapılardan. Süleymaniye Koruma Alanında Süleymaniye Cami ve Zeyrek Koruma Alanında günümüzde Zeybek Camisi olarak kullanılan Pantokrator Manastırı yer alıyor. Kara Surları koruma Alanı ise Marmara Denizi’nden Haliç’e kadar uzanan kara surları kapsıyor.
3. Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası
Sivas ilinde yer alan Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, 1228-1229 yıllarında Cami Mengücekoğulları Dönemi’nde Ahmet Şah ve eşi Turan Melek tarafından yaptırıldı. Dünya Mirası Listesi’ne 1985’de dahil edildi.
4. Hattuşa: Hitit Başkenti
UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne 1986’da giren Hattuşa, Çorum’da bulunuyor. 1834 yılında keşfedilen Hattuşa Antik Kenti’nin, 1906 yılında yapılan kazılar sonucunda Hitit Uygarlığı’nın başkenti olduğu anlaşıldı. Hattuşa, şehir surları, kapılar, saray ve tapınak kalıntılarıyla dikkat çekiyor. Hattuşa Antik Kenti, Aşağı Şehir ve Yukarı Şehir olmak üzere iki alandan oluşuyor. Yukarı Şehir bölgesi genellikle tapınak ve kutsal alanlardan oluşurken Aşağı Şehir bölgesinde ise sivil yaşam alanları yer alıyor. Aslanlı Kapı, Kral Kapısı, Büyük Tapınak ve doğal kayalara oyulmuş bir açık hava tapınağı olan Yazılıkaya, Hattuşa’nın önemli yapılarından.
5. Nemrut Dağı
Türkiye’nin Adıyaman ilinde yer alıyor olup antik kalıntıları ve heykelleri ile bilinen Nemrut Dağı, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne 1987 yılında alındı. Yüksekliği 2150 metre olan Nemrut Dağı, antik Kommagene Krallığı’nın en önemli kalıntılarına ev sahipliği yapıyor. Kommagene Kralı I. Antiochos tarafından, tanrılara ve atalarına minnettarlığını göstermek için dağın yamaçlarına yaptırdığı mezar ve anıtsal heykeller ile dikkat çekiyor. Anıtsal heykeller doğu, batı ve kuzey teraslarına ayrılıyor ve bu teraslarda tapınak, tümülüs ve heykeller bulunuyor. Doğu terası kutsal merkez olduğundan en önemli heykel ve mimari kalıntılar burada mevcut.
6. Hierapolis - Pamukkale
Denizli’nin kuzeyinde bulunan Hierapolis Antik Kenti, 1988 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edildi. Arkeoloji literatüründe “Holy City” yani kutsal şehir olarak adlandırılıyor. M.Ö. II. Yüzyıl’da Bergama krallarından II. Eumenes tarafından kurulduğu, adını ise Bergama’nın kurucusu Telephos’un eşi Heira’dan aldığı biliniyor. Hierapolis, geç Helenistik ve erken Hristiyanlık dönemlerine ait kalıntılar barındırıyor. Hierapolis, Pamukkale’deki termal suların oluşturduğu beyaz travertenlerle de ünlü. Antik dönemde, bu termal sularının şifa verici olduğuna inanılıyordu.
7. Xanthos - Letoon
Xanthos ve Letoon, 1988 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edildi. Xhantos, Antik Çağ’da Likya’nın en büyük idari merkezi ve başkenti olduğu biliniyor ve tarihi MÖ 3000’lere kadar uzanıyor. Letoon ise bu dönemin önde gelen dini merkezlerinden biri. Xanthos Antik Kenti, mezar anıtları ve sivil mimari örnekleriyle dikkat çekiyor. 2200 kişilik Xanthos antik tiyatrosu bu bölgedeki önemli yapılardan. Ayrıca Harpy Mezar Anıtı ve Nereid Anıtı gibi Xanthos’tan çıkan bazı önemli eserler Britanya Müzesinde sergileniyor.
8. Safranbolu Şehri
Safranbolu, Karabük ilinde yer alıyor ve tarihi MÖ 3000’li yıllara uzanıyor. Bu bölge, Hititler, Lidyalılar, Persler gibi antik uygarlıkların yanı sıra, Bizans ve Osmanlı İmparatorluğunun yerleşim alanı oldu. Safranbolu, 11. yüzyılda Türklerin eline geçti ve zamanla önemli bir ticari merkez haline geldi. Ayrıca Osmanlı Dönemi’ni yansıtan evleriyle dikkat çeken Safranbolu, 1994 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edildi.
9. Troya Antik Kenti
Troya Antik Kenti, Çanakkale’de yer alıyor ve UNESCO Dünya Mirası listesi’ne 1998 yılında dahil edildi. Homeros’un İlyada Destanı’nda bahsedilen Troya Savaşı’nın yapıldığı yer olarak biliniyor. Kazı çalışması sonucunda bulunan antik çağa ait eserler Troya Müzesinde sergileniyor.
10. Selimiye Cami ve Külliyesi
Sultan II. Selim’in emriyle 1568-1575 yılları arasında Osmanlı İmparatoru’nun başmimarı Mimar Sinan tarafından Edirne’de inşa edildi. Mimar Sinan, baş mimarı olduğu bu camiden “ustalık eserim” diye bahsediyordu. Selimiye Cami ve Külliyesi, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne 2011 senesinde alındı.
11. Çatalhöyük Neolitik Kenti
Konya’da bulunan Çatalhöyük Neolitik Antik Kenti, Neolitik dönemin en eski yerleşim alanlarından birisidir. Tarımın başlangıcı ve avcılık gibi önemli sosyal gelişmelere tanıklık eden Çatalhöyük, 2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edildi.
12. Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı
İzmir’in Bergama ilçesinde bulunan Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı, 2014 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edildi. Bu bölge, farklı tarihsel dönemlerin izlerini barındırıyor ve Helenistik, Roma, Doğu Roma ve Osmanlı Dönemlerine ait kalıntılar içeriyor. Pergamon Akropolü, Athena Tapınağı, Bergama Kütüphanesi, Asklepion ve Trajan Tapınağı gibi yapılar Bergama’nın zengin mimarisini gösteriyor.
13. Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu
Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk başkenti olarak bilinen Bursa ile aynı dönemde vakıf köyü olarak kurulan Cumalıkızık, 2014 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alındı. Osmanlı Devleti’nden kalan külliyeleri, camileri, hanları ve çarşıları ile Osmanlı kültürünü yansıtıyor. Bursa’nın doğusunda yer alan Cumalıkızık ise kırsal yaşamla Osmanlı mimari yapısını günümüze kadar taşımayı başardı.
14. Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı
Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı, 2015 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alındı. Varlığı Roma, Sasani, Doğu Roma İmparatorluğu ve Osmanlı’ya kadar uzanan Diyarbakır kalesi, bölgede hüküm süren medeniyetler ve dönemler boyunca şekillenerek varlığını günümüze kadar sürdürmeyi başardı. Hevsel Bahçeleri ise Diyarbakır Kalesi ve Dicle Nehri arasında yedi yüz hektarlık alana yayılıyor. Verimli topraklara sahip olan ve pek çok canlıya ev sahipliği yapan Hevsel Bahçeleri’nde 180’den fazla kuş türü bulunduğu da biliniyor.
15. Efes
UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne 2015 yılında alınan Efes, Çukuriçi Höyük, Ayasuluk Tepesi, Efes Antik Kenti ve Meryem Ana Evi olarak dört kısma ayrılıyor. İzmir’de yer alan Efes, Helenistik, Roma, Doğu Roma, Beylikler ve Osmanlı gibi medeniyetlerin yaklaşık 9000 yıl boyunca yerleşim yeri oldu. Doğu ile batı arasında geçiş noktası olan Efes, aynı zamanda önemli bir liman kenti ve kültürel, ticari bir merkez oldu. Efes Antik Kenti’nde bulunan Artemis Tapınağı dünyadaki ilk mermer tapınak olarak biliniyor. Roma döneminde inşa edilen Celsus Kütüphanesi ise Antik Çağ’ın en büyük kütüphanelerinden biri olarak tanınıyor. Ayrıca 24000 kişilik kapasiteli Efes Antik Tiyatro ve Hadrian Tapınağı da Efes Antik Kenti’nde ilgi çeken yapılar arasında.
16. Ani Arkeolojik Alanı
Kars ilinde yer alan Ani Arkeolojik Alanı, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne 2016 yılında alındı. Ani, MS 10. ve 11. yüzyılda Bagratid Ermeni Krallığı’nın başkenti oldu. Daha sonra Bizans, Ermeni ve Gürcü egemenliği altına girdi. Ani, 1319’da yaşanan bir deprem ve Moğol istilası ile gerilemeye başladı, 18. yüzyılda ise neredeyse tamamen terk edildi. Ani Katedrali ve Tigran Honents Kilisesi, Ani Arkeolojik Alanı’nda bulunan yapılardan.
17. Afrodisias Antik Kenti
Aydın’da bulunan Afrodisias Antik Kenti, adını Yunan aşk tanrıçası Afrodit’ten alıyor. 2017 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınan bu kent, büyük bir arkeolojik zenginliğe sahip. Afrodisias Antik Kenti, Afrodit Tapınağı, 7000 kişilik kapasiteye sahip antik tiyatro, 30000 kişilik kapasiteye sahip stadyum ve Tetrapylon adındaki anıtsal kapı gibi yapılarla dikkat çekiyor.
18. Göbeklitepe
Şanlıurfa’nın kuzeydoğusunda yer alan Göbeklitepe, Dünya’nın en eski ve en büyük tapınma (kült) merkezi olarak bilinmekte. 2018 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınan bu arkeolojik alan, sadece insan gücüyle inşa edildi. Göbeklitepe'de boyu 6 metre ve ağırlığı 40 tonu bulan T şeklinde dikilitaşlar bulunuyor. Bu dikilitaşlarda insan, hayvan ve soyut semboller yer alıyor ve o dönemde yaşayan insanların inançları ve toplumsal yapıları hakkında bilgiler veriyor.
19. Arslantepe Höyüğü
Malatya’da yer alan bir arkeolojik alan olan Arslantepe Höyüğü, 2021 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alındı. MÖ 5500 yıllarından beri yerleşim gören Arslantepe Höyüğü, yapılan kazılar sonucunda bulunan MÖ 3300-3000 yıllarına ait kerpiç saray ile dikkat çekiyor. Ayrıca yapılan kazılar sonucunda bir tapınak, mühür baskıları ve değerli metal eserler de bulundu. Bulunan yapılar o dönemde Arslantepe’nin aristokratik siyasi, dini ve kültürel bir merkez olduğunu ortaya koyuyor.
20. Anadolu’nun Orta Çağ Dönemi Ahşap Hipostil Camileri
Anadolu’nun 13. ve 14. yüzyılda Türkiye’nin farklı bölgelerinde inşa edilen beş hipostil camiyi kapsıyor. Bu camiler; Afyon Ulu Cami, Eskişehir Sivrihisar Ulu Cami, Ankara Ahi Şerafettin (Arslanhane) Cami, Konya Beyşehir Eşrefoğlu Cami ve Kasabaköyü Mahmut Bey Camisi. Anadolu’nun Orta Çağ Dönemi Ahşap Hipostil Camileri, 2023 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alındı.
21. Gordion
Ankara’nın Polatlı ilçesinde yer alan Gordion Antik Kenti, Frigya Krallığı’nın başkenti olarak tanınıyor. 2023 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alındı. Frigler, ölülerini genellikle tümülüs olarak bilinen yığma tepelerin altındaki odalara veya kayalarla oyulmuş mezarlara gömüyordu. Bu yığma mezar türlerinden olan tümülüslerin çoğu Gordion’da bulunuyor.
Türkiye’nin UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan bu önemli alanlar, ülkemizin tarihi ve kültürel zenginliklerini tüm dünyaya tanıtıyor. Her biri, geçmiş medeniyetlerin ve uygarlıkların izlerini ve mimari miraslarını taşıyor. Bu eşsiz yerleri görmek, ülkemizin ne denli zengin bir kültürel mirasa sahip olduğunu keşfetmek için mükemmel bir fırsat sunuyor.
Comments