Gazeteciler için en tehlikeli ülkelerden biri sayılan Meksika’da 8 Temmuz günü bir gazetecinin daha cesedi bulundu. Peki bu ülkede gazetecileri bu denli tehlikeye sokan nedir?
8 Temmuz Cumartesi günü Meksika’nın Neyarit eyaletinde birkaç gündür kayıp olan Luis Martín Sánchez Íñiguez’in cesedi bulundu. 59 yaşındaki gazeteci Meksika’nın önde gelen gazetelerinden olan La Jornada’da çalışıyordu. Sánchez, Meksika’da yakın zamanda kaçırılan üçüncü gazeteci.
Sánchez’in cesedi, eşi Cecilia López kayıp ilanı verdikten bir gün sonra Tepic şehri yakınlarında bulundu. Sánchez’in cesedi bulunmadan 24 ila 48 saat önce öldürüldüğü düşünülüyor. Cesette şiddet izleri ve göğsünde bırakılan el yazısı mesajlar vardı ancak otoriteler mesajların içeriği hakkında bir açıklamada bulunmadı. Bu tür el yazısı mesajlar sıklıkla uyuşturucu kartelleri tarafından kurbanlarının cesetleri yanına bırakılıyor.
Sánchez en son eroin ve opium kaçakçılığı ile özdeşleşmiş Xalisco kentinde görülmüştü. Sánchez’in eşi, kocasıyla son iletişim kurdukları 5 Temmuz tarihinde onun evde bir elektrik kesintisi olduğundan bahsettiğini söyledi. Detaylı incelemeler sonucu Sánchez kaybolduğunda bilgisayarı, bir hard disk, bir çift sandalet ve La Jornada için çalıştığını gösteren kimliğin de kaybolduğu ortaya çıktı. Bu, ölümünün mesleğiyle ilgili olabileceği şüphelerini uyandırdı.
Sánchez’in cenazesi yerel bir mezarlığa kaldırıldı. Sánchez’in aile ve arkadaşları onu son yolculuğuna uğurladı. Cenaze sırasında Sánchez’in kızı babasının ölümü ile ilgili mesajlar verdi: “Bir söz vardır: 'Gerçek bizi özgür kılacak', gerçek onu öldürdü! Çünkü o gitmedi, onu götürdüler ve o korkmadıysa biz de korkmuyoruz. Adalet cennette olduğu gibi burada da yerini bulacaktır”.
Sánchez kaybolduktan bir gün önce La Jornada için çalışmış bir gazeteci ve bir öğretmen olan Osiris Maldonado işe giderken kaybolmuştu. Osiris’e hala ulaşılamadı.
Sánchez’in katledilmesi bu yıl Meksika’da gazete çalışanlarına yapılan ilk saldırı değil. Basın özgürlüğünü savunan kuruluşlar Sánchez’in bu yıl öldürülen dördüncü gazeteci olduğunu söylüyor. Bunlardan ikisinin ölümünün mesleğiyle alakalı olduğu kesinleşmiş iken diğer ikisi için soruşturmalar devam ediyor.
Sánchez’in başına gelen trajik olay, Meksika’da gazeteci olmanın risklerini tekrar vurgulamış oldu. 10 Temmuz Pazartesi günü başkent Meksiko’da onlarca gazeteci, medya çalışanı ve aktivist İçişleri Bakanlığı merkez binasının önünde protesto etti. Gazeteciler, Sánchez’in ve yıllar içerisinde ülkenin farklı yerlerinde saldırıya uğrayan iş arkadaşlarının cinayetlerinin çözülmesini talep ettiler ve daha iyi çalışma koşulları istediler. Protesto esnasında bir gazeteci "Bir gazeteciye yapılan her saldırı demokrasiye yapılmış bir saldırıdır. Bu hükümette demokrasiye bağlılık olduğu söyleniyor ama gazetecilerin öldürülmeye devam ettiğini görüyoruz ve bu bir çelişkidir." diyerek gazetecilerin hedef alınmaya devam etmesine karşın hükümeti eleştirdi.
Aynı gazeteci, "Adaletin yerine getirilmesini, yetkililerin bizi kabul etmesini ve gerekli düzenlemelerin yapılmasını istiyor ve talep ediyoruz. Gazeteciler ve insan hakları savunucuları için koruma mekanizmasında değişiklikler talep ediyoruz ve henüz bir yanıt alamadık, Başkan López Obrador'a bize bir yanıt vermesi için daha ne olması gerektiğini soruyoruz.” diye ekledi. Sánchez’in ölümü Oaxaca, Guadalajara, Aguascalientes and Ciudad Juárez şehirlerinde de protesto edildi.
Oaxaca’da gazeteci cinayetlerini protesto eden grup
Peki ülkeyi medya çalışanları için bu denli sakıncalı yapan şey nedir?
Hedef alınan gazetecilerin ortak noktası, haberlerinde yolsuzluk, hükümet eleştirileri ve uyuşturucu kartellerini konu almalarıydı. Medya çalışanları için adalet isteyen gruplar, ülkede gazeteci ölümlerinin nadiren tamamen incelendiğini söylüyor.
Basın özgürlüğü kuruluşu Article 19’a göre Meksika’da gazeteci şiddeti López Obrador Meksika’nın başkanlık koltuğuna oturduğu yıldan itibaren %85 artış gösterdi. 2022’de López Obrador'un basına yönelik eleştirilerine sık sık hedef olan, Meksika’ın önde gelen gazetecilerinden Gómez Leyva’ya bir suikast girişiminde bulunulmuştu. López Obrador ise saldırıdan sonra aralarında farklılıklar olduğunu kabul etse de herhangi birinin saldırıya uğramasının kınanacak bir durum olduğunu söylemişti. O yıl rekor sayıda 15 medya çalışanı cinayete kurban gitmişti.
Tabii ki yönetimi eleştiren gazetecilerin hedef alınması López Obrador hükümetine özgü bir durum değildi. Örneğin, 2015 yılında dönemin valisi Javier Duarte ile ilgili yolsuzluk iddialarını inceleyen Proceso Dergisi fotoğrafçısı ölüm tehditleri aldıktan sonra evinde ölü bulunmuştu.
Associated Press’in eski büro şefi ve In The Mouth Of The Wolf: Bir Cinayet, Bir Örtbas ve Basını Susturmanın Gerçek Bedeli kitabının yazarı Katherine Corcoran, Meksika basının gitgide daha bağımsız olup agresifleştiğini, muhabirlerin “gerçekten de [politikacıların] sinir uçlarına dokunduğunu ve bunun da onların öldürülmesine neden olduğunu" söyledi.
Kısacası, Meksika’da gazeteciler işlerini yaparken hayatlarını tehlikeye atıyor. Özgür olması gereken basın, öldürüyor. Gazeteci şiddetine karşı nadiren tutuklanan kişiler oluyor, soruşturmalar yüzeysel seviyede kalıyor. Buna rağmen, gazeteciler arasında bir dayanışmanın dışında bırakın uluslararası çapta bir farkındalığı, Meksika halkından gördükleri yardım bile yok denecek kadar az. Onları koruyacak bir sistemin eksikliğinde de gazetecilerin korunmaları için yapabilecekleri tek şey, ses getiren konularda sessiz kalmak oluyor.
Kaynakça:
Gustavo Castillo García y Rolando Medrano, enviados. “La Verdad Mató a Luis Martín Sánchez, Lamenta Su Hija.” La Jornada, 9 July 2023, www.jornada.com.mx/notas/2023/07/09/politica/la-verdad-mato-a-luis-martin-sanchez-lamenta-su-hija/.
YBC, teleSUR/. “Justice Demanded for the Killing of Journalists in Mexico.” News | teleSUR English, 11 July 2023, www.telesurenglish.net/news/Justice-Demanded-for-the-Killing-of-Journalists-in-Mexico-20230711-0005.html.
Keane, Isabel. “Mexican Reporter Luis Martín Sánchez Iñiguez Found Dead with ‘Signs of Violence.’” New York Post, 9 July 2023, nypost.com/2023/07/09/mexican-journalist-luis-martin-sanchez-iniguez-found-dead/.
Tvcn. “Police Discover Missing Journalist’s Body in Mexico - Nigeria News.” Nigeria News, 9 July 2023, www.tvcnews.tv/2023/07/police-discover-missing-journalists-body-in-mexico/.
Saini, Garima. “Who Killed Luis Martín Sánchez Iñiguez? Missing Mexican Journalist’s Found Dead.” Today News, Latest News, Breaking News, Today News Headlines - PKBnews.In, 9 July 2023, pkbnews.in/who-killed-luis-martin-sanchez-iniguez-missing-mexican-journalists-found-dead/.
Armstrong, Kathryn. “Luis Sánchez: Mexico Finds Murdered Journalist’s Body in Nayarit.” BBC News, 9 July 2023, www.bbc.com/news/world-latin-america-66145902.