Bir zamanlar yapay zekanın toplumu yok edecek potansiyelde olduğunu da söylemiş olan Elon Musk, insan-makine etkileşimi alanında “yok artık” dedirten gelişmelerle ağzımızı açık bırakmaya devam ediyor. Teknoloji ve nörobilim dünyalarını bir araya getirme hedefiyle yola çıkan Elon Musk'ın sahibi olduğu Neuralink, klinik araştırmalarında ilk insan deneyi için inceleme kurulundan onay aldığını ve gönüllü aramaya başladığını duyurdu. 2016 yılında kurulan nöroteknoloji şirketi, beyin-bilgisayar arayüzü (BCI) teknolojisi geliştirmeyi amaçlayarak insanların makinelerle etkileşim şeklini kökten değiştirebilecek bir potansiyele sahip. Bu duyuru, uzun yıllar süren yoğun araştırma ve geliştirmenin ardından bir zamanlar sadece ütopik bir gelecekte hayal edilebilecek fikirleri gerçeğe dönüştürme yolunda önemli adımların atıldığı anlamına geliyor. Misyonu insan beyni ile bilgisayarlar arasında doğrudan bir bağlantı kurarak insan yeteneklerini geliştirmek ve çeşitli nörolojik durumları tedavi etmek olan Neuralink'in, artık adını çok daha söz ettireceğe benziyor.
Neuralink'in yolculuğunda kritik bir aşama olan insan denemelerinin başlamasıyla kullanılacak teknolojinin insan denekler üzerindeki güvenliği, etkinliği ve fizibilitesine dair değerli bilgilerin bilim camiasına eklenmesi önemli bir gelişme olacak. Denemeler, başlangıçta felç gibi ciddi motor bozukluklarına sahip insanlara odaklanacak olup belirli tıbbi durumları olan bireyleri kapsayacak şekilde planlanıyor. Neuralink teknolojisinin yaralanmalar veya nörolojik hastalıklar nedeniyle hareket kabiliyetini kaybeden kişilere hareket ve özerkliği geri kazandırabilmesi umut ediliyor.
Uzun süren çabalar sonucu sonunda FDA’dan (ABD Gıda ve İlaç İdaresi) testlere başlamak için izni koparmayı başaran Neuralink, bu çığır açıcı girişime katılmak için gönüllüleri aramaya başlamış durumda. Sürecin başında potansiyel katılımcılar, deney standartları ve güvenlik tedbirleri nedeniyle kapsamlı bir tarama sürecinden geçecekler. Seçim kriterleri arasında tıbbi geçmiş, nörolojik durum ve genel sağlık gibi çeşitli faktörler bulunmakta. Bu süreci de geçiren katılımcılar Neuralink'in gelişmiş beyin-bilgisayar arayüz cihazının beyinlerine yerleştirileceği implantasyon prosedürüne yönlendirilecekler. Tıpkı filmlerde gördüğümüz gibi küçük ve esnek bir çipi andıran bu cihazın beyin-harici bir bilgisayar cihaz arası doğrudan ve yüksek bant genişliğinde bağlantı kurması hedeflenmekte.
Peki bu deneyler neye yarayacak? İnsan deneyleri kapsamı boyunca toplanması istenilen nöral verileri detaylı bir şekilde analiz edecek olan Neuralink araştırma ekibi, çipin performansını gerçek dünya senaryolarında değerlendirecek ve öngörülerde bulunacak. Planlanan bu araştırmalar sonucu varılacak sonuçların nöro teknoloji alanına sağlayacağı katkının benzersizliği hakkında pek de söze gerek yok.
Bu çip projesinin bilime sağlayabileceği potansiyel katkı bir yana dursun, her şeyi yazıp bu konu hakkında dönen etik münakaşalarından bahsetmemek de olmaz. Neuralink'in insan denemelerinin başlatılması daha insan deneylerinin sözü açılmadan önce bile hararetli tartışmalara yer açmaktaydı. Bilgilendirilmiş onam, mahremiyet, eşitlik, uzun vadeli sağlık riskleri, toplumsal etki ve savunmasız popülasyonların korunması gibi birçok konuda etik tartışmalar gittikçe ateşleniyor.
Özellikle insan deneylerinden önce yapılmakta olan hayvanlar üzerindeki deneylerde 8 maymunun ölmesinin açığa çıkması ortamı iyice kızıştırdı. İncelenen kamuya açık kayıtlar ve eski bir Neuralink çalışanıyla yapılan röportajlardan sonra yayımlanan raporlarda Neuralink'in maymun deneklerinin ötenazi uygulanmadan önce maruz kaldığı zorlu koşulları detaylı bir şekilde ele alındı. Şirketteki muhtemel hayvan hakları ihlalleri daha önce de araştırılmış ve incelenmişti ancak geçtiğimiz günlerde Musk'ın, "Neuralink implantının sonucu olarak hiçbir maymunun hayatını kaybetmediğini" belirtmesi üzerine, bu konu tekrar tartışılmaya başlandı. Musk, bir tweetinde, "Neuralink implantı yüzünden hiçbir maymunun hayatını kaybetmediğini" ifade etti. İlk implantlarla ilgili olarak ise "Sağlıklı maymunlara yönelik riski en aza indirmek için ölüm döşeğindeki maymunları seçtik." şeklinde bir savunmada bulundu.
Kafalardaki soru işaretleri ve endişelerin gayet farkında olan Neuralink, denemeler ve ürünün geliştirilmesi süreci boyunca şeffaflık, rıza ve etik standartları gibi konularda titiz bir tutum sergileyeceklerini daha en başından vurguladı.
Elon Musk'ın insanları yapay zekâ ile simbiyotik bir şekilde birleştirme vizyonunun gerçekleşmesine doğru atmış olduğu bu büyük adım hem Neuralink hem de bilim dünyası için yeni ve bir o kadar da önemli bir sürecin başladığının göstergesi. Deneylerin istenilen başarıya ulaşıp ulaşamayacağını tüm dünya olarak takip ediyor olacağız. Neuralink’in başlattığı bu hareketin bizi götürdüğü yolun sonunda insan zihninin ve gelişmiş teknolojinin arasındaki sınırların belirsizleşeceği büyük bir olasılık. Ancak kim bilir, belki de aynı zamanda insanlık için eşi benzeri görülmemiş bir potansiyelin kilidini açabilecek bir gelecek de bizleri bekliyor olacak.
Ceyda Baş ve Yağmur Ece Nisanoğlu tarafından editlendi.
NEURALINK resmi sitesi
WIRED The Gruesome Story of How Neuralink’s Monkeys Actually Died
WIRED The Science Behind Elon Musk’s Neuralink Brain Chip
BBC Musk start-up Neuralink seeks people for brain-implant trial
Comments