Rusya-Ukrayna Savaşı: Karadeniz’de Ateşkes İçin Anlaşıldı

Rusya-Ukrayna savaşı, 2014 yılından beri devam eden anlaşmazlıklar sonucu 24 Şubat 2022 tarihinde Rusya devlet başkanı Vladimir Putin'in Ukrayna'da askeri operasyon ilan etmesiyle fiilen başladı. Savaş iki taraf için de büyük kayba neden oldu ve Avrupa’da İkinci Dünya Savaş’ından beri yaşanan en büyük mülteci krizini başlattı.

Savaş’ın ilk ışıkları 2014 Ukrayna Devrimi’nin ardından Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi ve Rus destekli paramiliter grupların Donbas bölgesinde çatışmalar başlatmasıyla göründü. 2021’de Rusya’nın Ukrayna sınırına büyük bir askeri yığınak yapması ise taraflar arasındaki gerilimi artırdı. Bu dönemde Rusya işgal planlarını reddetse de 21 Şubat 2022’de Donetsk ve Luhansk’ı bağımsız devletler olarak tanıdı. Bundan hemen sonra da Rusya Federasyon Konseyi askeri müdahaleye onay verdi ve Rus birlikleri bölgeye girdi. Bu olaylar sonucunda Rusya’nın büyük çaplı Ukrayna işgali resmen başladı.

Yaklaşık üç yıldır devam eden Rusya-Ukrayna savaşında Putin Ukrayna'nın devlet olma hakkını reddetti ve ülkede etnik Ruslara zulmeden neo-Nazi bir yönetimin hakim olduğunu iddia etti. İddialarından hemen sonra başkent Kiev de dahil olmak üzere birçok Ukrayna şehrine saldırılar düzenlendi. Ukrayna ise karşılık olarak sıkıyönetim ilan etti ve seferberlik başlattı. Olaylar dünya genelinde büyük tepki toplarken Birleşmiş Milletler Rusya'nın geri çekilmesini talep etti. Aynı zamanda Rusya'ya karşı uluslararası yaptırımlar uygulandı ve birçok ülke Ukrayna'ya yardım gönderdi.

Uluslararası desteklerin sonucunda savaş başladığından bu yana taraflar barış için birden fazla görüşme yaptı. İlk olarak 28 Şubat 2022'de Belarus'ta bir araya gelen Ukranya ve Rusya’dan net bir sonuç çıkmazken ikinci turda sivillerin tahliyesi için insani koridor oluşturulması konusunda anlaşma sağlandı. Üçüncü ve dördüncü turlarda ise ateşkes ve güvenlik garantileri üzerine müzakereler devam etti ancak barış için önemli bir ilerleme olmadı. Beşinci tur görüşmeleri 15 Mart’ta çevrimiçi olarak gerçekleşti. Ancak taraflar temel konularda anlaşmazlık yaşadı ve yine görüşmeler sonuçsuz kaldı.

Buna karşılık 24 Mart 2025 tarihinde Ukraynalı ve ABD'li yetkililerin Suudi Arabistan'da, ABD’li ve Rusyalı yetkililerin ise Kremlin de gerçekleştirdiği görüşmelerden olumlu haberler geldi. ABD yaptığı açıklamada, Ukrayna ve Rusya’nın ticari gemilerin güvenli geçişini sağlama ve askeri saldırıları durdurma konusunda Karadeniz’de uzlaştığını belirtti ve tüm tarafların kalıcı bir barış için çalışmaya devam edeceğini söyledi.

Anlaşmaya göre taraflar birbirlerinin enerji altyapılarına saldırmama konusunda daha önce varılan yasağı uygulamak için ek tedbirler geliştirecek ve Karadeniz’de askeri saldırılar tamamen durdurulacak. Ancak, Putin bu anlaşmanın yalnızca gıda ve gübre ticaretine yönelik yaptırımların kaldırılması halinde yürürlüğe gireceğini söylüyor. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ise Karadeniz'deki saldırıların durdurulmasını olumlu bir gelişme olarak nitelendiriyor ve Ukrayna'nın anlaşmaya Rusya'nın uyması halinde bağlı kalacağını söylüyor. Bunun yanı sıra, Ukrayna Savunma Bakanlığı Karadeniz'in doğusunda herhangi bir Rus savaş gemisinin hareketinin anlaşmanın ihlali sayılacağını ve Ukrayna'nın Moskova'ya daha fazla yaptırım uygulanması için baskıyı artıracağını vurguluyor.

Karadeniz’de ateşkesin sağlanması için yapılan son görüşmelerde Ukrayna heyeti ABD’ye, saldırılardan korunması gereken enerji altyapısı tesislerinin listesini sunuyor. Beyaz Saray ise Ukrayna'nın nükleer santrallerinin ABD mülkiyetine geçebileceği yönündeki iddiaları yalanlasa da santralleri Rusya’dan devralarak yatırım yapıp geliştirmek konusunda bir anlaşmaya açık olduklarını belirtiyor. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio konuyla ilgili yaptığı açıklamada ABD'nin Ukrayna’daki enerji altyapısını koruma amacıyla belirli tesisleri mülkiyetine almasının en iyi çözüm olabileceğini söylüyor.

Üç yılı aşkın süredir devam eden savaşta ABD’nin ateşkes sağlamaya yönelik çabaları devam ediyor. Şu an için Rusya ve Ukrayna, Karadeniz’de özellikle ticari faaliyetlerin güvenliğini sağlama konusunda bir uzlaşmaya varmış olsa da ateşkesin uzun vadede kalıcı olup olmayacağı belirsizliğini koruyor.

Can Tarhan tarafından editlendi.