Sosyal medya platformları, milyonlarca insanın bilgiye erişimini kolaylaştırırken aynı zamanda kullanıcı davranışlarını etkileyen güçlü araçlar olan algoritmaları da barındırıyor. Sosyal medya algoritmaları, kullanıcıların platformdaki etkileşimini maksimum seviyede tutacak bir şekilde tasarlanmıştır. Sosyal medyada zaman geçirmenin bu kadar çekici gelmesinin sebebi bu algoritmaların size göre düzenlenmesidir ancak sosyal medya algoritmalarının bilinçaltımızı nasıl yönlendirebileceği ve manipüle edebileceği endişe verici bir konudur. Bazı araştırmalara göre bu süreç insanların sosyal öğrenmedeki önyargılarını güçlendirebilir, bu da sosyal gruplar arası kutuplaşmayı ve yanlış bilgi yayılımını kolaylaştırır.
İnsanlar doğal olarak kendi iç grubundan, benzer hayat kalitesine sahip kişilerden veya prestijli bireylerden daha fazla öğrenme eğilimindedir çünkü bu bilginin güvenilir olma olasılığını daha yüksek görür.
Sosyal medya algoritmaları, kullanıcıların inançlarına, kültürlerine ve tercihlerine bağlantılı olan içerikleri önceliklendirme eğilimindedir. İnsanlar görüşlerini destekleyen içerikleri daha çok paylaşma ve etkileşimde bulunma eğiliminde olduğundan bu, onaylama önyargısını güçlendirebilir ve bilinçaltında bu görüşleri benimseme olasılığını artırabilir. Farklı görüşlere sınırlı maruz kalma; anlamlı konuşmalar yapma yetimizi engeller, bilgiyi eleştirel bir şekilde değerlendirme yeteneğimizi sınırlar ve karmaşık konuları sağlam bir anlayışla değerlendirme yetimizi engelleyebilir. Sonuç olarak toplumsal içgüdülerimiz, daha sınırlı perspektifteki içeriklere maruz kaldıkça paylaşılan inançlar tarafından pekiştirilebilir ve çarpıtılabilir. Aynı zamanda buna sosyal medyanın algı yönetimi de diyebiliriz. Algı yönetiminin kullanımı, kitlelere belirli bilgilerle ulaşırken aynı zamanda onların bakış açılarını ve görüşlerini etkileme amacına hizmet edebilir. Algı yönetiminin amacı hedef kitleyi etkilemektir. Bireyler ancak yönlendirilmiş bir algıyla istenilen şekilde etkilenebilir.
Algoritmik büyütme yöntemiyle medyada daha fazla etkileşim alan içerikleri ve benzerlerini öncelikli olarak göstererek kullanıcı deneyimini artırmayı amaçlarken, aşırı kaçan, sansasyonel, yanlış ve yanıltıcı bilgi barındıran içeriklerin büyümesine ve tepki çekmesine yol açabilir. Bu, genellikle paylaşmanın hızı ve kolaylığı nedeniyle sosyal medya platformlarında daha hızlı yayılabilir çünkü yalan bilgiler dikkat çektiğinden yanlış ve ayrıştırıcı içeriğin daha çok görüntülenmesine neden olur. Ayrıca yanıltıcı bilgi, kullanıcıların mevcut inançlarıyla uyumlu olduğunda, paylaşma ve etkileşime geçme olasılıkları arttığından yayılmasına da katkıda bulunabilir. Algoritmalar, doğruluğundan bağımsız olarak yüksek etkileşim üreten içeriği önceliklendirerek yanıltıcı bilgiyi yanlışlıkla destekleyebilir. Bu durum, sosyal medyanın güvenilirliğini zedelerken ileride medyadaki filtrelemenin artabileceğini düşündürüyor.
Algoritmik büyütme ve onaylama önyargısının birleşimi, çevrimiçi topluluklarının ayrışımını derinleştirebilir, kutuplaştırmaya katkıda bulunabilir. Bazı kesimlere, ülkelere, insanlara… aklınıza gelebilecek her şeyle alakalı önyargı oluşturabilir. Siz her ne kadar ilgilenmeseniz bile algoritmik büyütmeyle içeriği size sunup o konuyla ilgili kafanızda bir taslak oluşturur. Kullanıcılar, mevcut inançlarına hitap eden giderek daha aşırı içeriğe maruz kalır ve farklı ideolojik gruplar arasındaki ayrılıkları derinleştirir. Bu kutuplaşma sağlıklı tartışmaları engelleyebilir ve farklı görüşlere sahip kullanıcılar arasında düşmanlığa yol açabilir.
Yankı odaları ve filtre balonları, kullanıcılar için içerik kişiselleştiren algoritmalardır. Genelde kullanıcıların dünya görüşleriyle uyumlu içeriğe yanlışlıkla maruz kalmasına neden olan etmendir. Farklı bakış açılarından izolasyon, önyargıları pekiştirebilir ve kullanıcıların farklı görüşleri eleştirel bir şekilde değerlendirmelerini zorlaştırabilir.
Sosyal medya platformlarında otomatik botları kullanarak gerçeklik algısının istenildiği gibi bozulmaya müsait olması, manipülatif mesajları daha geniş bir kitleye ulaştırır.
Algoritmalar, kullanıcıları belirli eylemleri gerçekleştirmeye teşvik etmek için tasarlanabilir. Örneğin, sürekli olarak bir içeriği paylaşma veya belirli bir ürünü satın alma davranışını artırmak amacıyla algoritmalar kullanılabilir.
Sonuç olarak sosyal medya algoritmaları, kuşkusuz dijital peyzajı dönüştürmüş olsalar da, istenmeyen sonuçları göz ardı edilemez. Toplumsal içgüdülerin çarpıtılması ve yanlış bilginin yayılması, kolektif bir çözüme ihtiyaç duyan ciddi endişelerdir. Sosyal medya platformları önyargıları en aza indirmek ve yanlış bilginin yayılmasını engellemek için şeffaflığı ve algoritmik hesap verebilirliği önceliklendirmelidir. İnsan psikolojisi, doğası gereği dış etmenlere karşı savunmasızdır ve sosyal medyanın topluluklar üzerindeki psikolojik gücüyle birlikte algıları üzerinde etkili olabilir. Toplumun eleştirel düşünme becerisinin gelişmesi de sonuçlarının yarattığı etkiyi çok büyük oranda azaltma yetisine sahiptir. Böylelikle bireyler çevrimiçi ortamlardaki algoritmaların negatif etkilerine karşı savunmasız kalmazlar.
Ceyda Baş ve Yağmur Ece Nisanoğlu Tarafından Editlendi
Comments